ABD’de dayanıklı tüketim malları, diğer bir deyişle ömrü en az 3 yılın olan malların siparişleri, Ağustos ayında yüzde 2.0 düştü. Bu veri Temmuz ayında yüzde 1.9 gerilemişti.
Bloomberg’in anketine katılan 79 ekonomistin tahminlerinin medyanına göre, dayanıklı mal siparişlerinin Ağustos ayında yüzde 2.3 düşmesi bekleniyordu. Tahminler yüzde 5 düşüş ile yüzde 1.5 artış arasında geldi.
Küresel büyümenin yavaşladığı endişesinin yoğunlaşması ile birlikte finans piyasalarındaki türbülans ivmelendi ve Dow Jones Industrial Average Endeksi’ni düzeltmeye girdi. Diğer hisse göstergeleri de 201’den bu yana en büyük kayıpları verdi.
Çin’in yuanı devalüe etme kararı gelişen piyasalarda satış dalgasına yol açtı ve küresel hisse senetlerinin değerinden 3.3 trilyon dolardan fazla bir miktar silindi. Ekonomik büyümenin yavaşladığı endişesi, güçlü dolar ve petrol fiyatlarındaki düşüşün şirket karlarını aşağı çektiği ve Fed’in 2006’dan bu yana ilk kez faizleri artırmaya hazırlandığı bir dönemde yaşanıyor.
Tennessee merkezli Quintium Advisors LLC CEO’su George Hashbarger, “Bu yılın büyük çoğunluğunda insanlar bardağın dolu tarafını gördüler, ancak son 48 saatte bardak insanlara daha boş görünüyor” dedi.
Dünya bugün üç haftakinden daha farklı görünüyor. Üç hafta önce Fed Başkanı Janet Yellen ve meslektaşları, 28-29 Temmuz Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında para politikasını tartışmak için bir araya gelmişlerdi. Bu toplantını tutanakları bu hafta içinde Çarşamba günü yayımlandı.
Fed toplantısından bu yana açıklanan veriler, istihdam piyasasının hala güçlenmekte olduğunu ancak aşırı düşük enflasyon riskinin yükseldiğini ve ABD dışı ekonomilerde kırılganlığın arttığını gösterdi. Bu da yatırımcıları, FOMC’un tahminlerini yeniden gözden geçireceği ve belki de Eylül ayı faiz artırımını olasılığını masadan kaldıracağını düşünmeye sevk etti.
Ünlü fon yöneticisi Muhammed El-Erian, piyasalarda geçtiğimiz hafta görülen sert hareketleri Bloomberg News’a değerlendirdi. Sonraki hareketin ne olacağını sorgulayan El-Erian, bu kez destek için merkez bankalarına bel bağlanmaması gerektiğini vurguladı.
El Erian’ın değerlendirmeleri şöyle;
Tüm dünyada yatırımcılar, yaralarını sarmaya çalışmakla birlikte, gelecek haftaya biraz kaygıyla bakacak. Kayıpların gaddar haftası, Dow Jones Endeksi’nin 500 puandan (yüzde 3) fazla düşmesi ve önceki zirvenin yüzde 10’dan daha fazla altına düşerek düzeltme durumuna girmesi ile birlikte, ABD hisse senedi piyasalarındaki sıkıntılı kapanışla daha da ön plana çıktı. Geçen haftanın kayıplarına, gelişen piyasa para birimleri ve petrol dahil, diğer yerlerdeki daha büyük kayıplarlar eşlik etti.
Gelişen piyasalarda boğalar (yükseliş bekleyenler), yuan devalüasyonunun hisse senetlerini 2 yılın en büyük haftalık kaybına yöneltmesi ve para birimlerinin bu yüzyılın en uzun süreli kayıplarını vermesinin ardından ayılar ile verdikleri dört yıllık ileri-geri mücadelesini terk etti.
Çin’den Peru’ya gelişmekte olan ülkelerin göstergesi olan MSCI Gelişen Piyasalar Endeksi, Ekim 2011’den bu yana işlem gördüğü aralığın altına geriledi ve teknik analistlerin satıcıların lehine olduğunu söylediği “kanal” modelini sonlandırdı. Tayvan ve Endonezya bu hafta ayı piyasasına girdi. Türkiye ve Brezilya’nın ayı piyasasına girme riski arttı. Malezya ringgiti, gelişen para birimlerinde 9. haftalık düşüşün görülmesine öncülük etti.
Gelişen piyasa hisselerinde yaşanan fiyat dalgalanmaları, Fed’in faiz artırımına hazırlanması ile birlikte 2 yılın zirve seviyesine ulaştı. Gelişen piyasalarda yatırımcının dolar varlıklarına yöneleceği endişesi yaşanıyor.
Helsinki’deki FIM Asset Management Ltd. yöneticilerinden Hertta Alava, “Bu haftaki satış dalgası yuan devalüasyonu ile başladı. Devalüasyon Çin ekonomisinin gerçek durumu ile ilgili spekülasyon yarattı. Ülkenin Satın Alma Yöneticileri Endeksi o kadar zayıf ki bu olumsuzluğu artırıyor” dedi.
MSCI Gelişen Piyasalar Endeksi Londra saati ile 12.10’da yüzde 1.7 gerileyerek 816.36 puana indi ve Temmuz 2009’dan bu yana en düşük seviyeye gördü.
Piyasalarda yaşanan panik satışı, ABD hisse senetlerinde 2015 kazançlarının silinmesine neden oldu. Öte yandan Çin’in imalat sanayi göstergesinin 6 yılın en düşük seviyesine gerilemesinin ardından Çin hisseleri inişe geçti, Avrupa hisse senetleri düzeltmeye girmeye hazırlanıyor.
Stoxx Europe 600 Endeksi yüzde 1.2 gerileyerek Londra saati ile 12.44’de 368.87 puan oldu. Gösterge endeks bu hafta için yüzde 4.5’lik bir kayba hazırlanıyor. Hisse senetleri, Euro Bölgesi ekonomisinin bu ay ivme kazandığını gösteren verinin ardından kazançlarını azalttı. Sonrasında tekrar satışa geçildi.
Endeks, şimdi Nisan ayı zirvesinden yüzde 11 düşerek düzeltmeye giren İngiltere’de FTSE 100 Endeksi ve Almanya’nın DAX Endeksi gibi endeksler arasına katılıyor.
MPPM EK’den Guillermo Hernandez Sampere, bu düşüşün bir fırsat sunduğunu söylüyor. Hernandez, “Gerilemenin son günlerindeyiz. Çin’in durumu, yuan diğer ülkeleri böylesine etkilerken göz ardı edilemez elbette. Fakat çalkantı durulup herkes masasına geçtikten sonra tekrar yükselişe geçilecektir” şeklinde konuştu.
Hisse yatırımcıları yoğun bir hafta geçirdiler. Dünya genelinde gerilemeler ve ralliler yaşandı. Çin ve Avrupa’da hisse senetleri en az üç yılın en büyük yükselişini kaydetti.
Yunanistan krizinde anlaşmaya yaklaşıldığı iyimserliği ile Stoxx Europe 600 Endeksi Perşembe ve Cuma günü yüzde 4.3 yükseliş gösterdi ve 2011’den bu yana en büyük iki günlük artışı kaydederek önceki kayıpları sildi. Şanghay Bileşik Endeksi iki seansta yüzde 11 artış gösterdi ve yaklaşık 7 yılın en sert yükselişini kaydetti. Standard & Poor’s 500 Endeksi Cuma günü yüzde 1.2 yükseldi ve haftalık kaybı sildi.
Yatırımcılar hafta içerisinde gelen düşüşlerle bazen yükseliş beklentisine girmiş olmaktan pişmanlık duymuş olsalar da küresel piyasalarda haftanın sonunda gelen artışlar yatıştırıcı etki yarattı. Geçtiğimiz ay piyasalarda türbülans hakimdi. Chicago Board Options Exchange Volatilite Endeksi Cuma günü yüzde 16 geriledi ve yılın en büyük düşüşüne işaret etti.
ABD’de Çarşamba günü açıklanan özel sektör istihdamı ve verimlilik datalarının ardından ekonomik büyümenin yavaşladığına dair endişelerin artmasıyla dolar değer kaybederken, piyasalar geriledi.
IMF’in Washington’da düzenlediği bir toplantıya katılan Yellen “Hiçbir balon işareti görmüyorum. Hisse senedi değerlemeleri oldukça yüksek ve finansal istikrara yönelik riskler yüksek değil” ifadelerini kullanması ile S&P 500 endeks vadelileri, New York saati ile 13:42’de, yüzde 0.6 düştü ve Stoxx Europe 600 Endeksi günü yüzde 0.6 gerileyerek kapattı. Bloomberg Spot Dolar Endeksi yüzde 0.7 değer kaybederken ham petrolün varil fiyatı 62 doları aştı.
Ülke tahvilleri, son bir haftada toplam tahvil değerinden 430 milyar dolarlık bir erimeye sebep olan küresel satış dalgasının ardından toparlanmaya devam etti. ABD’nin 10 yıl vadeli Hazine tahvillerinin faizi yüzde 2.24 seviyesine yükselerek 6 Mart’tan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Almanya’da 10 yıl vadeli gösterge tahvillerinin faizi yüzde 0.59’a yükselerek 2015’teki en yüksek seviyesine ulaştı, İspanya’nın 10 yıllıklarının faizi 10 baz puan artış ile yüzde 1.88’e yükselirken, İtalya’nın 10 yıl vadeli tahvillerinin faizi 11 baz puan artış ile yüzde 1.92 oldu.
Çalışma Bakanlığı tarafından Çarşamba günü Washington’da açıklanan raporun ortaya koyduğu veriler ile, bir çalışanın saat başına üretimini yıllık bazda ölçen verimlilik endeksi bir önceki çeyrekteki yüzde 2.1’lik düşüşün ardından yüzde 1.9 geriledi. ABD’de özel sektör istihdamı Nisan ayında tahminlerin altında kaldı ve 169.00 artış gösterdi.
Dolar/TL kuru güne 2.35 seviyelerinde başlarken, 2015 yılının ilk enflasyon raporunu açıklayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı’nın açıklamaları ile sert dalgalandı.
Başçı’nın açıklamalarının ilk dakikalarında enflasyon beklentisinin 0.6 puan düşürülerek 2015 için yüzde 5.5’e çekilmesi ile 2.3584 düzeyine kadar gelen dolar/TL kuru, sıkı para politikasının devam edeceği yönündeki ifadeleriyle birlikte aşağı yönlü hareket etti. Kur en düşük 2.3393’ü görerek 2.34’ün altına geriledi.
Başçı soruları yanıtladığı esnada, Ocak ayı enflasyonunun beklendenden çok düşmesi durumunda Para Politikası Kurulu’nu (PPK) 4 Şubat’ta toplayarak faiz indirebileceklerini ifade etti ve “Enflasyondaki düşüşle uyumlu bir adım atarız, koridorda dikkatli gideriz” dedi.
Bu açıklamayla birlikte tekrar yükselişe geçen dolar/TL, ani hızlı bir tepki vererek 2.3568’e kadar tırmandı. Daha sonra yükselişi sürdüren kur, saat 12:38 itibarıyla yüzde 0.46 artışla 2.3605 liradan alıcı buluyor. Dolar Endeksi ise bugün yüzde 0.4’e yakın geri çekilme yaşıyor ve 94.50 seviyelerinde.
Euro/TL Başçı’nın açıklamaları ve euro/dolar paritesinin de 1.1345’e kadar tırmanması ile yükselerek, gün içinde en yüksek 2.6694’ü gördü. Kur şu dakikalarda yüzde 0.59 artışla 2.6668 liradan fiyatlanıyor. Euro/dolar yüzde 0.13 yukarıda ve 1.1295’e çekilirken, sepet kur ise 2.5127’de. Erdem Başçı bugünkü sunumda euro/dolar paritesindeki yüksek volatilitenin zararlı olacağını ifade etti.
İki yıl vadeli gösterge tahvilin faizi geçtiğimiz hafta AMB kararları sonrasında yüzde 7’nin aşağısını görürken haftayı yüzde 7 oranında tamamlamıştı. Faiz dün 13 baz puanlık düşüşle tekrar yüzde 7’nin altına gerilerken, bugün de Başçı’nın açıklamaları üzerine 17 baz puan daha geri çekilerek yüzde 6.69 seviyesinde.
Diğer gelişmekte olan para birimleri arasında Rus rublesi dolar karşısında en sert düşüşü yaşayarak yüzde 2’ye yakın değer kaybederken, onu yüzde 1’lik düşüşle Güney Afrika randı takip ediyor. Malezya ringiti bugün yüzde 0.6’dan fazla bir ilerleme kaydederek pozitif ayrışanlar arasında başı çekiyor.
Borsa İstanbul 100 (BIST 100) endeksi bugün Başçı’nın açıklamaları ile en düşük 91,035.67 puana inerken, şu dakikalarda dünkü kapanışına göre yüzde 0.19 düşüşle 2,236.25 puanda.
Başçı’nın açıklamaları ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, “Revize beklediğimiz şekilde. ‘Ocak ayı ile beraber faiz indirim döngüsüne girilmiştir’ ifadesi bundan sonra 50-75 baz puanla sınırlı kalınmayacağı şeklinde anlaşılmalı, beklentimiz 125 baz puanlık indirimin yolda olduğu yönünde. 24 Şubat değil 4 Şubat’ta PPK’nın toplanabileceği açıklaması çok önemli, Ocak ayında enflasyonun yaklaşık 1.2 puan düşmesini bekliyoruz, yüzde 8.17’den yüzde 6.97’ye. Bu da 4 Şubat’ta bir toplantı yapılıp erken faiz indirileceğine işaret ediyor” dedi.